Wat is de betekenis van genderneutraal?

Wat is de betekenis van genderneutraal?

Genderneutraal, wat betekent dat eigenlijk? In dit artikel geven we je onze definitie van genderneutraliteit. Ook gaan we in op allerlei belangrijke facetten rondom genderneutraliteit, zoals genderneutraal taalgebruik, genderneutraal opvoeden en de verschillende soorten genderneutrale producten die er zijn.

Om het begrip 'genderneutraal' te definiëren dien je eerst te kijken naar de betekenis van het woord 'gender'. Gender heeft betrekking op de gedrags- en identiteitsaspecten van mannen en vrouwen die per cultuur kunnen verschillen. Hierbij draait het met name om de organisatie van voortplanting, de geslachtelijk bepaalde scheidingen van de zorg voor kinderen en toegang tot de arbeid en de culturele definities van wat 'vrouwelijk' en 'mannelijk' is. Een sociaal-culturele 'afspraak' kan bijvoorbeeld zijn dat voetbal en auto's iets voor jongens en mannen zijn en dat paardrijden en koken het meest geschikt zijn voor meisjes en vrouwen. Vanuit deze definitie van gender kunnen we kort antwoord geven op de vraag wat genderneutraal of genderneutraliteit precies inhoudt.

Betekenis van genderneutraliteit

Genderneutraal betekent dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen mannen en vrouwen, en dat bepaalde sociale-, gedrags-, en identiteitsaspecten niet worden toegekend aan het man- of vrouw-zijn. Genderneutraliteit kan worden toegepast in allerlei omgangsvormen, van taalgebruik tot aan de opvoeding van je kinderen.

Door rekening te houden met genderneutraliteit zorg je ervoor dat een steeds meer zichtbare groep in onze samenleving, de non-binaire transgender personen, zich niet uitgesloten voelen en meer gelijke kansen krijgen. Non-binair houdt in dat een persoon zich niet thuis voelt in de binaire gendercategorieën van man of vrouw en zich beter voelt bij een andere, niet-binaire, genderidentiteit. Dit kan zich uiten in iemands genderexpressie doordat die mannelijke en vrouwelijke kenmerken combineert of juist verwerpt. Evenwel kan het zo zijn dat iemand hun genderidentiteit niet naar buiten toe durft te uiten, uit angst om gediscrimineerd te worden of hun baan te verliezen. Daarom alleen al is het belangrijk om te streven naar een gendervriendelijke maatschappij, waarbij alle soorten genders zich welkom voelen.

Wat is genderneutraal taalgebruik?

Genderneutraal taalgebruik is taalgebruik waarin geen onderscheid tussen de seksen wordt gemaakt. Teksten met genderneutraal taalgebruik zijn op zo'n manier geschreven dat alle lezers zich er in zouden moeten kunnen herkennen, en niet alleen vrouwen of mannen.

Door genderneutraal taalgebruik toe te passen kunnen stereotiepen in de taal rondom mannelijke en vrouwelijke rollen worden doorbroken, en kan men bijdragen aan gelijke kansen voor ieder mens. Door voortdurend mannelijke vormen van woorden in teksten te gebruiken kan men immers de indruk wekken dat vrouwen of transgender mensen zijn uitgesloten van de groepen die worden beschreven. Helaas kent onze Nederlandse taal enkel de mannelijke of vrouwelijke aanspreekvorm. Toch zijn er een aantal manieren waarmee genderneutraal taalgebruik ook in het Nederlands kan worden toegepast.

Er zijn twee belangrijke manieren om de nadruk op gender te vermijden:

  • Neutrale woorden zoals 'directeur' voor beide geslachten gebruiken, of door beide vormen te benoemen bijvoorbeeld met 'directeurs en directrices'

  • Het vermijden van iedere verwijzing naar gender of sekse. Dit kun je doen door woorden als 'hij', 'zij', 'hem', 'haar' en 'zijn' te vermijden en bijvoorbeeld door het meervoud te gebruiken (hen/hun/zij) in plaats van het enkelvoud

Verder kun je in plaats van 'hij' en 'zij' gebruikmaken van genderneutrale voornaamwoorden als 'hen' en 'die'. Een veelgehoord alternatief op 'zijn' of 'haar' is 'hun'.

 

Wat is genderneutrale kleding?

Genderneutrale kleding is kleding zonder geslachtsaanduiding ('jongenskleding', 'meisjeskleding', 'herenkleding', 'dameskleding', etcetera). Genderneutrale kledingstukken kunnen dus worden gedragen door zowel mannen, vrouwen als ook transgender personen.

Bij veel kinderkleding is sprake van een duidelijk onderscheid tussen jongens en meisjes, waarbij roze kledingstukken voor meisjes zijn bedoeld en stoere kleding alleen voor de jongens. Bij genderneutrale kinderkleding heb je deze duidelijke tweedeling niet. Ook zul je op genderneutrale kinderkleding geen stereotyperende aanduidingen vinden specifiek gericht op jongens of meisjes (bijvoorbeeld dingen als "Boys will be boys" en "Social butterfly"). 

Wat zijn genderneutrale kinderboeken?

Genderneutrale kinderboeken zijn boeken waarbij de makers bewust gender-stereotypes uit de weg gaan, bijvoorbeeld door het mijden van verhalen over prinsen en prinsessen. Genderneutrale boeken zijn boeken waarbij de uitgevers, schrijvers en illustratoren zich (qua marketing) niet op kinderen richten op basis van hun sekse of gender, maar waarbij de nadruk juist ligt op het uitbreiden van de inhoud in plaats van het versterken van de gevestigde sociale en gender rollen binnen onze maatschappij. Een mooi voorbeeld is het boek "Het lammetje dat een varken is" van Pim Lammers, dat kinderen leert om te zijn wie je bent en dat gender en identiteit op laagdrempelige manier voor kleuters bespreekbaar maakt.

De boeken waarmee kinderen op jonge leeftijd te maken krijgen hebben zowel een belangrijke psychologische als sociaal vormende functie in een levensperiode waarin kinderen voortdurend ideeën opbouwen van de informatie rondom hen en nieuwe kennis samenvoegen met eerdere kennis. Genderneutrale kinderboeken passen dus uitstekend binnen een sekseneutrale opvoeding

Een nuttige website waar je meer kunt lezen over genderneutrale kinderboeken is https://spinzi.wordpress.com/

 

Wat is genderneutraal speelgoed?

Wanneer men uitgaat van een genderneutrale opvoeding wordt ook zichtbaar dat genderneutraliteit een belangrijke relatie heeft tot speelgoed. Genderneutraal speelgoed is immers speelgoed zonder duidelijke indeling waarbij de verschillen tussen de seksen niet worden benadrukt zoals bij de roze-versus-blauw speelgoedartikelen en de Action Man versus de Baby Born pop.

Bij traditioneel speelgoed is vaak sprake van stereotype en conservatieve rollenpatronen tussen jongens en meisjes (het keukentje voor het meisje en het speelgoed met meer technische functies voor het jongetje). Dit soort speelgoed schept bepaalde maatschappelijke verwachtingen, waardoor jongens en meisjes zich op latere leeftijd niet altijd kunnen ontplooien tot wie ze daadwerkelijk zijn.

Genderneutraal speelgoed voor zeer jonge kinderen

Een aantal voorbeelden van genderneutraal speelgoed die geschikt zijn voor de allerjongsten:

  • Speelgoed met wieltjes
  • Vormenpuzzels
  • Speelgoedtelefoons
  • Duplo stenen

Genderneutraal speelgoed voor peuters

Peuters kunnen genderneutraal spelen met onder andere:

  • Houten lepels en andere huishoudelijke artikelen
  • Gooispelletjes
  • Speelgoed om op te rijden zonder pedalen

Genderneutraal speelgoed voor kleuters

En tenslotte een aantal mooie voorbeelden van genderneutraal speelgoed voor kleuters:

  • Puzzels
  • Poppen (dieren of andere figuren, en geen Barbies of Action Man poppen)
  • Kunstbenodigdheden
  • Ballen en blokken
  • Fantasiespel benodigdheden zoals verkleedkleding of kartonnen dozen om een fort mee te bouwen
  • Muziek om op te dansen

Relatie tot feminisme en masculisme

Zoals je wellicht al eerder hebt kunnen lezen op Madave.nl schrijf ik graag over gender en feminisme. Het onderscheid tussen gender en sekse neemt namelijk een bijzondere plaats in binnen het feminisme en de feministische theorievorming.

Genderneutraliteit legt de nadruk op de gelijke behandeling van mannen en vrouwen en mensen van elk ander wettelijk geslacht, zonder bepaalde groepen te discrimineren. Dit streven wordt in principe zowel door feministen als masculisten gedeeld. In genderneutralisme wordt de nadruk echter gelegd op het transverseren van het genderperspectief in plaats van te focussen op de rechten van specifieke geslachten.

Reacties op artikel